Spojrzenie wstecz

Maria Nurowska, Innego życia nie będzie, 1987

„Samotność zarasta mieszkanie jak pajęczyna, nawet nie chce mi się jej zebrać, niedługo dogoni mnie na schodach, będzie się wlokła za mną po ulicy.” (s.161)

Po przeczytaniu tej powieści zdziwiłam się jak dawno temu została napisana. Z powodu zmyślnej konstrukcji książki wydawało mi się, że czytam coś bardzo współczesnego. Drugim wielkim zdziwieniem był fakt, że fabuła oparta jest na prawdziwych wydarzeniach. Nurowska opowiada historię związku pierwszego powojennego wojewody szczecińskiego i jego sekretarki. Nie pozostawia więc złudzeń – nieszczęśliwi ludzie istnieją naprawdę a przegrać swoje życie można bardzo łatwo.

Stojący u kresu życia staruszek, za sprawą wspomnień z pamiętnika niedawno zmarłej byłej żony, dokonuje swoistego podsumowania przeszłości. Jest to historia przegranego mężczyzny i skromnej kobiety, których kiedyś połączyła miłość i pożądanie a rozdzieliła teściowa. Spoglądając na fabułę z tej perspektywy, można by podejrzewać, że właściwie pozbawiona emocjonującej akcji gorzko-słodka opowieść będzie nudną podróżą do czasów komunistycznej Polski. Autorka jednak, dzięki przemyślanej konstrukcji narracji i świetnego stylu potrafiła stworzyć powieść, nad którą spokojnie można spędzić całą, pełną emocji noc.

Co prawda całość nie nastraja optymistycznie, smutek i rozczarowanie życiem wyziera tu z każdej strony. To jednak tylko urzeczywistnia całą opowieść. Ludzkie losy są nieprzewidywalne a często wydające się nieistotnymi błędy, które popełniamy, mogą zaważyć na całym naszym życiu. Może niech chociaż taka nauka płynie z kart smutnej książki Nurowskiej.