Es muss sein

Milan Kundera, Nieznośna lekkość bytu, 1984

„I tak dalej i tak dalej. Zanim zostaniemy zapomnieni, przemieni się nas w kicz. Kicz jest stacją tranzytową pomiędzy bytem a zapomnieniem.”

Czeski pisarz stworzył opowieść silnie zakorzenioną w realiach komunistycznej Czechosłowacji a jednak niesamowicie uniwersalną. Życie czwórki głównych bohaterów opisane z różnych perspektyw i spojrzeń skłania do wielu refleksji. Każdy z nich jest inny, każdy reprezentuje odrębne grupy ludzkich osobowości, dając autorowi  możliwość prezentowania skrajnych postaw ludzkich. Jest to książka wielopłaszczyznowa, w której specyficzna, trzeciosobowa narracja przenika dogłębnie każdego z bohaterów, z jednej strony daje wgląd w jego najintymniejsze myśli i uczucia a z drugiej pokazuje go z zewnątrz, często oczyma innych osób. Taka zmyślna konstrukcja powieści pozwala na dogłębną analizę osobowości i charakterów uzmysławiając jednocześnie paradoks międzyludzkich stosunków.

Mnogość wielorakich problemów, którymi autor bombarduje czytelnika na początku mnie przeraziła, nie ułatwiła zadania również obca, czeska rzeczywistość. Dopiero sam główny bohater Tomasz, chirurg-kasanowa na tyle mnie zaintrygował, że nie mogłam przestać czytać. Narracja przeskakuje z osoby na osobę opisując kolejno: drugą żonę Tomasza Teresę, jego kochankę – artystkę Sabinę po czym jej kochanka Franza. Nie jest to jednak książka bazująca jedynie na zawiłościach skomplikowanych powiązań międzyludzkich. W pewnym momencie polityka przestaje być tylko tłem i historyczne wydarzenia determinują postawy bohaterów, wyznaczając im nowe drogi. Praska Wiosna stała się mi bliższa a świadomość czeskich problemów tak podobnych do polskich w komunistycznych czasach uzmysłowiła mi wiele ważnych faktów. To kolejny silny argument, aby sięgnąć po Nieznośną lekkość bytu.

Jestem trochę spokojniejsza po książce Kundery. Trochę zmotywowała mnie do przewartościowania swoich priorytetów. Filozoficzne nawiązania do poszukiwania sensu życia, różnych wymiarów miłości a nawet życia po śmierci skłoniły mnie do głębszych przemyśleń. Ciekawostką jest, że Kundera – autor jednej z najważniejszych czeskich powieści zamieszkał na stałe we Francji i zakazuje tłumaczenia swoich powieści na czeski.