Walcząc ze steoretypami

NieObcy, 21 opowieści, żeby się nie bać. Polscy pisarze dla uchodźców, 2016

"My, z wyspy Europa, otoczonej wodą,

po której dryfują łódki

pełne strachu."

(Małgorzata Rejmer)

Powstała niedawno bardzo mądra książka, która powinna dotrzeć do jak największej liczby Polaków. Jej pomysłodawcami są Paweł Goźliński – redaktor „Książek. Magazynu do Czytania”, oraz Jerzy Wójcik – wiceredaktor naczelny „Gazety Wyborczej”. Dochód ze sprzedaży książki jest przeznaczony dla Polskiej Akcji Humanitarnej - na rzecz pomocy ofiarom wojny w Syrii. Ale nie tylko dlatego jest ona taka ważna. Jest to bowiem książka z misją. Polscy prozaicy umieścili w niej swoje opowiadania, które mają na celu oswojenie lęku przed uchodźcami. Lęku i niewiedzy, z których rodzi się czasami nieuświadomiona, czasami podświadoma nienawiść do drugiego człowieka. Każdy z 22 autorów spogląda na ten sam temat z nieco innej perspektywy, wszyscy jednak wzbudzają refleksje i motywują do zmiany kierunku stereotypowego myślenia o uciekających do lepszego świata ludziach.

Opowiadania są bardzo różne, nie można ich wszystkich wrzucić do jednej recenzji. Każde z nich poruszyło we mnie inne pokłady wrażliwości. Jedne sięgają do przeszłości Polski, kiedy obok siebie żyli ludzie różnych narodowości, inne reportażowo opowiadają wprost o wędrówkach ludów uciekających przed wojną, jeszcze inne natomiast podchodzą do tematu metaforycznie.

Ujęło mnie skromne opowiadanie Sylwii Chutnik, w którym młoda Polka szuka pracy w Anglii i słyszy w kilku miejscach, że nie przyjmują na stanowiska Polaków.....bo kradną, bo piją itp. Stereotypy nas dopadną prędzej czy później, sama często znajduję się w sytuacji, kiedy muszę stawiać im czoła mieszkając za granicą. Z drugiej strony opowiadanie Chutnik uświadamia, jak niesprawiedliwe jest spojrzenie na jednostkę z perspektywy tłumu. To, że większość zachowuje się niegodnie nie znaczy przecież, że wszyscy. Ale ludzie z reguły nie roztrząsają indywidualnych przypadków, wszystkich wrzucają do jednego worka.

Z tematem emigrantów w Polsce trzeba się zmierzyć, chociażby z szacunku dla wszystkich Polaków, którzy znaleźli szczęście poza Polską. Pamiętajmy o historii Polski i na przykład o Wielkiej Emigracji, kiedy nasi rodacy znaleźli się w roli uchodźców i ocaleli.