Ziemie utracone i odzyskane

 Beata Szady, Wieczny początek. Warmia i Mazury, 2020

"Mazurzy mentalnie byli Niemcami. Tylko mówili po polsku. Niektórzy nazywali ich dość osobliwie: niemieckie Poloki".

Czytałam tę książkę w drodze na Mazury, a potem chodziłam ścieżkami opisanymi w reportażach i rozmyślałam o tym jak było i jak jest teraz. Z pewnością dzięki bardzo szczegółowym opisom różnych zjawisk, jakie zachodziły na Mazurach w przeszłości, łatwiej mi zrozumieć stan teraźniejszy a nawet mentalność i specyfikę mieszkańców tych ziem.

Zapisuję sobie tutaj niektóre fragmenty z różnych rozdziałów, bo zaznaczyłam ich w książce bardzo dużo. Zawsze lubiłam czytać o wydarzeniach jakie miały miejsce na terenach, które z różnych względów zostawały odbierane jednym państwom i przypisywane innym. Zmienił się język na Mazurach po wojnie, zmienili się mieszkańcy, ale dużo różnych rzeczy pozostało. Podróżując miedzy mazurskimi jeziorami złapałam się na tym, że podświadomie szukałam jakichś niemieckich starych szczegółów w przestrzeni. Tak samo mam w Gdańsku czy Toruniu. Kiedy odnajdę coś co świadczy o niemieckiej przeszłości tego miejsca, czuję satysfakcję. Dziękuję za te reportażowe opowieści, które pomogły mi zrozumieć oryginalną specyfikę Krainy Wilkich Jezior.

"Na koniec profesor Fatyga dodaje: - Jestem przekonana, że na całym obszarze tak zwanych Ziem Odzyskanych w dalszym ciągu nie uporaliśmy się ze wszystkimi konsekwencjami tego ogromnego procesu migracyjnego. To jeszcze będzie trwało. To jest przysłowiowe trzysta lat strzyżenia trawników. Transformacja nie dokonuje się dekretem. To jest bardzo, bardzo długi proces."

"Ponoć niebo urodzenia ma dla człowieka ogromne znaczenie. urodziłam się w Wielkopolsce, dlatego jestem Wielkopolanką. I choć już z niej wybyłam, to przynależność regionalna najpewniej pozostanie we mnie na zawsze".

"Świat przestał istnieć tylko na moment. Powrócił, ale zmieniony. Najpierw został obdarty z człowieka, tego człowieka. Swojego, tutejszego, rdzennego. Ludzie stąd poszli, przyszli ludzie stamtąd. A świat trwał nadal, choć inny. Ci stamtąd zaczęli oswajać mury tych stąd, używać w polu ich narzędzi, jeść zupę ich łyżkami. Niektórzy stamtąd chcieli stać się ludźmi stąd, ale nie do końca im to wyszło. Czegoś zabrakło".