Śladami księdza Jana

Magdalena Grzebałkowska, Ksiądz Paradoks, 2011

Nie płacz w liście
nie pisz że los ciebie kopnął
nie ma sytuacji bez wyjścia
kiedy Bóg drzwi zamyka - to otwiera okno
odetchnij popatrz
spadają z obłoków
małe wielkie nieszczęścia potrzebne do szczęścia
a od zwykłych rzeczy naucz się spokoju
i zapomnij że jesteś gdy mówisz że kochasz

 ks.Jan Twardowski

Biografia Księdza Jana Twardowskiego autorstwa Magdaleny Grzebałkowskiej przenosi w piękny, subtelny, spokojny świat poezji. Zaczytanie się w tej książce to coś więcej niż przyglądanie się życiu sławnego Księdza od Biedronek, to pobudzające wyobraźnię przeniesienie się w czasie. Trudno uwierzyć, że autorka opowiada o współczesności. Mam wrażenie, że cała ta historia wydarzyła się dawno, dawno temu. Może dlatego, że dziś trudno już spotkać tak wyjątkową osobę jak ksiądz Jan.

Twardowski nie lubił opowiadać o sobie. Nie chciał wydawać swojej biografii, niszczył pamiątki, zacierał ślady z przeszłości. Tym większy trud musiała włożyć autorka aby rok po roku odtworzyć życie poety, dotrzeć do miejsc z którymi był związany i w końcu porozmawiać z ludźmi mu bliskimi, którzy zresztą nie zawsze godzili się na rozmowę. Tam gdzie nie udaje się Grzebałkowskiej dotrzeć i to czego nie potrafi odtworzyć podpowiada swoimi wyobrażeniami, imituje rozmowy, których nie usłyszała, snuje przypuszczenia, dzięki czemu nie mamy wrażenia dziur w życiorysie Twardowskiego.

Z książki wyłania się ksiądz jakiego wszyscy pamiętamy, skromny, cichy, nieśmiały nie wierzący do końca w swoją popularność Wielki Poeta. Niby więc nic odkrywczego. Autorce udaje się jednak zdemaskować także kilka tajemnic swojego bohatera. Bynajmniej nie tylko tak małego kalibru jak peruka zakrywająca brak włosów. Największą sensacją jest chyba ujawnienie "teczki" księdza albo jego niezwykłe przyjaźnie z kobietami. Oprócz tego autorka książki opisuje także korespondencję z wydawcami, przedstawia osoby z najbliższego otoczenia poety i opowiada o udanych bądź nieudanych (co także o czymś świadczy) spotkaniach z nimi. Dość szczegółowo wyjaśnia także kontrowejsyjną sprawę testamentu Twardowskiego i spadku po nim.

Dla mnie najpiękniejszymi i najciekawszymi były opisy młodości księdza. Nie tylko dlatego, że nie znałam tej części jego życiorysu ale także dlatego, iż przenoszą w piękny przedwojenny świat, który autorce udało się ciekawie zobrazować. Okazuje się, że wielki Jan Twardowski nie był kiedyś ani poetą ani księdzem, był po prostu Jankiem juniorem, biegającym w krótkich spodenkach do gimnazjum. Nie wiem dlaczego tak trudno wcześniej było mi to sobie uzmysłowić. Cieszę się także, że poznałam studenckie i wojenne losy mojego ulubionego poety.

Opowieść o drodze kariery księdza jest zabarwiona zdjęciami ważnych dla niego miejsc oraz niezwykle urokliwymi kartkami pocztowymi jakie wysyłał znajomym. Cały ton książki wydaje się bardzo wyważony i ciepły. Magdalena Grzebałkowska pięknie opisuje ostatnie chwile życia księdza i moment śmierci. Nawet od zdjęcia na okładce bije jakaś wyjątkowa aura, która sprawia, że poeta staje się nam bliski już od pierwszych stron biografii. Zupełnie inaczej niż zimne i dziwnie obce oblicze księdza na książkach wydanych przez Aleksandrę Iwanowską Autobiografia. Myśli nie tylko o sobie.

Koniec jest tak piękny że aż smutny. Nie tylko dlatego że odszedł Wielki Poeta i Mądry Człowiek, ale także z kilku innych powodów, jak choćby miejsce jego pochówku, czy spory spadkowe. Autorka kończy swoją książkę wzruszającym listem do księdza Twardowskiego. Takie zakończenie pozostawia czytelnika długo w zadumie i wyciszeniu, zupełnie jak nad poezją.