Horst-Bienek-Preis für Lyrik



Horst Bienek



 

Nagroda Poetycka im. Horsta Bienka przyznawana jest od 1991 roku przez Bayerische Akademie der Schönen Künste czyli Bawarską Akademię Sztuki w Monachium. Została ustanowiona rok po śmierci pisarza, który w testamencie darował Akademii całą swoją spuściznę literacką z zaznaczeniem, aby z tych pieniędzy utworzyć Fundację.

Gala wręczenia nagrody odbywa się zawsze na początku grudnia upamiętniając dzień, w którym Bienek zmarł (7. 12.). Do 2003 nagroda ta przyznawana była co roku, od 2005 natomiast przyznaje się ją co dwa lata. Oprócz nagrody głównej wynoszącej 10 000 Euro, europejscy poeci mają szansę otrzymać także tzw. Forderpreis czyli Nagrodę Promocyjną, która wynosi 5 000 Euro.

O przyznaniu danemu poecie nagrody decyduje specjalnie powołane jury, w skład którego wchodzą członkowie Akademii oraz osoby ze świata monachijskiej literatury (krytycy literaccy, literaturoznawcy).

 

Nagroda ta wydaje mi się ważna z polskiego punktu widzenia. Przede wszystkim dlatego, iż Horst Bieniek (1930-1990) urodził się w Gliwicach i chociaż w historii literatury zapisał się jako niemiecki pisarz, publicysta, tłumacz i reżyser to jednak mnóstwo miejsca w swojej twórczości poświęcił Gliwicom i Śląskowi. W 1945 został wysiedlony do Niemiec a w 1951 skazano go na prace w gułagu w Workucie. Dlatego w swojej twórczości podejmuje także tematy łagrowe. Uważał się za niemieckojęzycznego Ślązaka, jego najbardziej cenionym dziełem pozostaje tzw. gliwicka tetralogia, w której wraca tematyką do II wojny światowej. Powieści te to: Pierwsza Polka, Wrześniowe światło, Czas bez dzwonów, Ziemia i ogień. Jest też wydawcą albumu zdjęć przedwojennego Śląska Album śląski (Schlesischer Bilderbogen) 1986 r. W ramach uroczystości związanych z 15. rocznicą śmierci Horsta Bienka wręczenie Nagrody jego imienia w 2005 roku odbyło się w Gliwicach.

Dlatego, słysząc o tej Nagrodzie zawsze pamiętam o polskich akcentach Bawarskiej Akademii Sztuki. Kiedyś należeli do niej bowiem Wisława Szymborska i Tadeusz Różewicz, a obecnie jej korespondencyjnym członkiem jest poeta Adam Zagajewki, który zresztą był laureatem nagrody w 2002 roku.

W grudniu 2014 zwycięzcą został anglik sir Geoffrey Hill, jednak Nagrodę Promocyjną przyznano Polakom Tadeuszowi Dąbrowskiemu i Danielowi Pietrkowi.

 

Pierwszy z nich poeta Tadeusz Dąbrowki został doceniony po niemieckojęzycznym wydaniu tomiku wierszy „Die Bäume spielen Weld“ w tłumaczeniu Renaty Schmidgall. W recenzji tomiku pisano: So kann Dichtung sein: witzig, klug, ironisch, philosophisch und immer überraschend (Taka może być poezja: zabawna, mądra, ironiczna, filozoficzna i nadal zaskakująca).

Natomiast dr hab. Daniel Pietrek został nagrodzony za monografię o Horście Bienku pt. „Ich erschreibe mich selbst. (Autor)biografisches Schreiben bei Horst Bienek“ (Drezno 2012)

Laureaci Nagrody im. Horsta Bienka od 2000 roku:

2000: Philippe Jaccottet, Förderpreis: Stevan Tontic

2001: Michael Hamburger

2002: Adam Zagajewski, Förderpreis: Urs Engeler

2003: Charles Simic, Förderpreis: Bernhard Albers

2005: Alfred Kolleritsch Förderpreis: Anja Utler

2007: Yves Bonnefoy, Friedhelm Kemp; Förderpreis: Kookbooks-Verlegerin Daniela Seel

2009: Dagmar Nick; Preis für kulturelle Vermittlung: Lyrik Kabinett

2010: Friederike Mayröcker für das Gesamtwerk

2012: Elisabeth Borchers für ihr Gesamtwerk

2014: Geoffrey Hill, Förderpreise: Tadeusz Dąbrowski und Daniel Pietrek