Godzina Kruka

Jacek Dukaj, Wroniec, 2009

PIOSENKA CZŁONKA

Jestem Członkiem!

Nie robolem, nie żyjątkiem,

Ale Członkiem!

Nie zbuduje tu majątku,

Nie doprosi się porządku

Szczeźnie każdy bez wyjątku

Bez nas – Członków!

Ja znam tego i tamtego,

Mnie tu każdy jest kolegą,

A potwarzysz ma swego,

Członka wiernego!

Wychlej wódkę, stłucz kielonek,

Pożryj z mięsem wóz kiszonek,

Pal i gadaj cały dzionek -

Jesteś Członek!

Najbardziej niezwykłą przygodą stycznia był dla mnie czas spędzony z powieścią Jacka Dukaja. Rozbujała moją wyobraźnię i przeniosła w realia Polski sprzed trzydziestu lat. Akcja książki obejmuje tylko jeden dzień – 13 grudnia 1981 roku! Fantastyczne ilustracje Jakuba Jabłońskiego nadają całej historii dodatkowego znaczenia i sprawiają, że nie można się z nią rozstać. To chyba jedyna książka, którą przeczytałam raz ale oglądałam tysiąc razy.

Sceneria jak z prawdziwego horroru. Śnieg i mróz, mały Adaś widzi jak jego tatę porywa wielki Wroniec a resztę rodziny zabierają nieznani. Wyrusza na poszukiwania najbliższych w labirynty niebezpieczeństw czyhających na każdym kroku. Sparaliżowane przez Wojaków-Wroniaków miasto pełne jest niezwykłych stworzeń, które wnikliwy obserwator bez problemu utożsami z postaciami historycznymi. Są więc goniący z pałami Milipańci, Szpicle, Tajniaki i Bubeki. Jest oczywiście wielki Członek, którego opis przyprawia o drżenie rąk, są panowie podwójni i MOMO razem z goniącymi po ulicach Sukami.

Rysunek Jakuba Jabłońskiego

PIOSENKA BUBEKA

Jak dobrze być Bubekiem

I nie stać nigdy w sklepie

I się znęcać nad człowiekiem

I śpiewać sobie tak:

Łup, cum, łup, gadasz albo trup!

Łup cup, łup, gadasz albo trup!

Adasiowi udaje się uciec przed prawie wszystkimi niebezpieczeństwami, dzięki mocy Słowa jaką odziedziczył po ojcu-dziennikarzu. Fantastyczna U-Lotka unosi go nad miastem a wydrukowane na maszynie przepustki ułatwiają mu odnajdywać kolejnych członków rodziny. Ukryci w podziemiach, chroniący się przed Złomotem i Maszyną-Szarzyną zamieniającą świat w wielką szarość, naradzają się Panowie Oporny, Oporniejszy i Najoporniejszy. Nawet im jednak nie udaje się pomóc Adasiowi w dotarciu do siedziby Kruka. Niesamowita, straszna i trzymająca w napięciu historia. Opisy PRL-owskiej rzeczywistości brzmią dla mnie jak nierealna bajka, ale trafność spostrzeżeń Dukaja i sposób ich przedstawienia napawa mnie podziwem. Mój ulubiony fragment o Kolejce niech mówi sam za siebie.

Zza zakrętu wyszedł wprost na Adasia Miłypan. Adaś czmychnął w pierwszą bramę i wpadł na Kolejkę do Sklepu.

• Pantuniestał! Adasia odrzuciło, jakby bruk wierzgnął mu pod nogami.
• Panuniestał!
• Panuniestał! Panuniestał!
• Panuniestał!

Zatrzymał się dopiero za ostatnią panią z torbami.

- Pamiętaj za kim Stoisz. (…)

Adaś chciał wyjść z Kolejki – lecz jego nogi się nie poruszały. Stopy nie odrywały się od ziemi. Wszyscy Stacze tkwili tak w Kolejce, przytwierdzeni do swojego w niej miejsca. Poruszali głowami, poruszali rękami, ale jeśli nie poruszała się Kolejka – nie poruszali nogami. (…) Pod ścianą po prawej, pod bramą, widział szereg pokurczonych, przysypanych śniegiem figur. Byli to Stacze, którzy zakończyli życie w Kolejce. Wyrwano ich po śmierci z Kolejki razem z płytami chodnikowymi i korzeniami, które zapuścili poprzez płyut w głąb ziemi. Korzenie rozchodziły się oddzielnie od każdej stopy. Adaś rozwiązał lewy bucik i spróbował wyjąć z bucika nogę. Też mu się nie udało. Stacze mieli stopy dwakroć większe od zwykłych stóp. I dłuższe ręce obciążone torbami. Stali w milczeniu. Czasem tylko przekazywali sobie półszeptem tajemne hasło lub zaklęcie. (…)

• Proszę pani, proszę pani, a co tu sprzedają?
• Przecież widzisz, że Sklep jest zamknięty. To prawda, Sklep przyznawał już na szyldzie: SPAŁEM. (s.59)

Jestem pełna uznania dla autora za tak wielowymiarową powieść. Brawo za plastycznie oddane realia minionej epoki. Na podstawie książki powstał spektakl w reżyserii Jerzego Bielunasa a nawet gra planszowa. Myślę, że tak przedstawiona historia przemówi do czytelnika w każdym wieku, chociaż wcale nie polecałabym jej dzieciom z bujną wyobraźnią. Przedziwne stwory mogą długo śnić im się po nocach. Mnie przez dwa tygodnie prześladowali Milipańci z pałami. Szczególnie po wysłuchaniu piosenki Kazika.